Σύμφωνα με τον Κ.Παπαρρηγόπουλο και το έργο του, η τρισχιλιετής ιστορική «πορεία» των Ελλήνων χωρίζεται σε τρία μέρη (αρχαία, βυζαντινή, νέα) και ένα νήμα συνδέει τα τρία μέρη, το κοινό των Ελλήνων έθνος. Βέβαια, μέχρι το 1850 κανένας ιστορικός, στρατιωτικός νους ή μεμονωμένος διανοούμενος δεν ανατρέχει στον όρο έθνος για να προσδιορίσει τον ελληνισμό. Ο όρος έθνος συνδέεται με την αυγή και ανάπτυξη του καπιταλισμού, όταν ο τελευταίος σπάζει τα φεουδαρχικά (τσιφλικάδικα στην ανατολή) σύνορα και εκτείνεται ευρύτερα.
Ο Ι.Β. Στάλιν συμπύκνωσε τον ορισμό του έθνους γράφοντας ότι έθνος είναι ευρύτερη ομάδα ανθρώπων που έχουν κοινό έδαφος, οικονομία, γλώσσα, ήθη/έθιμα και ιστορική εξέλιξη. Έκτοτε, ο ορισμός αυτός χρησιμοποιείται ευρέως από σοβαρούς επιστήμονες και φωτίζει αρκετά τη συγκρότηση νεοπαγών κρατών, εθνών και εθνοτήτων. Δεν πρόκειται για έναν επιστημονικό συμβιβασμό ανάμεσα στην διανοούμενη αριστερά και δεξιά αλλά για ένα «σφιχτό» και θεμελιωμένο ορισμό που πατούσε στις σύγχρονες ανακαλύψεις και δεν ακροβατούσε στον ετσιθελισμό και την ιστορική κατασκευή, όπως έκανε ο Κ. Παπαρρηγόπουλος.
Μετά την ιστορία του ελληνικού έθνους η άρχουσα τάξη στη χώρα μας απόκτησε ένα θεωρητικό όπλο που συμμάζευε τα κομμάτια και θρύψαλά της. Διάφορες ιστορικές απόψεις με συνεκτικότερη αυτή του Φαλμεράυερ βρήκαν έναν ισχυρό αντίπαλο. Ο Γερμανός ιστορικός Φαλμεράυερ υποστήριζε ότι μετά τον 6ομ.Χ. αιώνα το σημερινό ελληνικό έδαφος παρέμενε ερημοποιημένο και κενό. Ήταν οι κτηνοτρόφοι Σλάβοι που το κατάλαβαν (με τις Σκλαβηνίες) και μέχρι το 1000 περίπου (αυτοκράτορες στο βυζάντιο οι Ίσαυροι) ήσαν κυρίαρχοι στον γεωγραφικό κορμό. Ο Φαλμεράυερ στηρίχτηκε περισσότερο σε δημοσιογραφικές μαρτυρίες και επιστημονική ανωριμότητα και όχι σε ιστορικές μελέτες, ωστόσο το έργο του επηρέασε πολλούς διανοούμενους της εποχής του. Συνοπτικά, στο ζήτημα αναπτύχθηκαν τρεις θεωρίες. Αυτή της απόλυτης ασυνέχειας και διάσπασης. Η δεύτερη, της απόλυτης ενότητας και συνέχειας στην οποία προσέτρεξε η άρχουσα τάξη. Και μια τρίτη που συνδυάζει και ταυτόχρονα υπερβαίνει τα δύο παραπάνω και στηρίζεται στην ενότητα και ασυνέχεια. Μία από τις εκδοχές της τρίτης άποψης, υποστήριξαν οι ιστορικοί του ΚΚΕ, το οποίο ήταν το μόνο κόμμα που προσέτρεχε στην επιστήμη όταν ήθελε να εξάγει πολιτικά συμπεράσματα. Στην αυγή, λοιπόν, του 19ου αιώνα στον ελλαδικό χώρο κατοικούσαν Έλληνες (ορθόδοξοι στο θρήσκευμα), Εβραίοι, Τούρκοι, Αρβανίτες, Βούλγαροι, Σέρβοι, Βλάχοι, Σαρακατσάνοι, Μακεδόνες και άλλες μικρότερες εθνότητες που όμως τις συνέδεε ένα κοινό πράγμα. Η αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, πράγμα το οποίο προσέδιδε στον αγώνα εθνικοαπελευθερωτικά στοιχεία και δεύτερον, η απελευθέρωση της γης από τους τσιφλικάδες πράγμα το οποίο προσδιόριζε τα εσωτερικά κοινωνικά στοιχεία της επανάστασης. Μετά το μεσαίωνα, η τσιφλικάδικη, στην ουσία φεουδαρχική, ανατολικού τύπου οικονομία άρχισε να στενάζει κάτω από την ανάπτυξη νέων παραγωγικών σχέσεων στα Βαλκάνια, οπότε παρουσιάστηκαν και αναπτύχθηκαν τα πρώτα εθνικά κινήματα που έπαιρναν πιο ειδική μορφή ανάλογα με την ανάπτυξη που είχε η αναδυόμενη αστική τάξη σε κάθε γεωγραφικό χώρο (Έλληνες, Σέρβοι, Μαυροβούνιοι, Βούλγαροι, κλπ).
Αυτά τα αστικά κινήματα τροφοδοτούνταν και εμπνέονταν σε μεγάλο βαθμό από τις δύο πρώτες αστικές επαναστάσεις που συντάραξαν τον παλιό κόσμο. Αναφερόμαστε στην αγγλική επανάσταση (1648, Κρόμβελ) και στη Γαλλική (1789) που σηματοδοτούσαν τη νίκη ενός νέου κοινωνικού καθεστώτος και την αντικατάσταση της φεουδαρχικής κοινωνίας από την αστική και συνακόλουθα την αντικατάσταση των φέουδων και των ξεχωριστών ιδιοκτησιών από το «έθνος». Το 1821 τροφοδοτήθηκε και εμπνεύστηκε από τις πιέσεις αυτών των αναγκών και «δανείστηκε» πολλά στοιχεία από αυτές τις ρήξεις.
Ν’ ανοίξουμε μία αναγκαία παρένθεση ιστορικοπολιτικού χαρακτήρα. Ο ιστορικός Ν. Ψυρούκης στο έργο του για τις ελληνικές παροικίες (“Το παροικιακό φαινόμενο”) έχει δώσει άπειρη τροφή στους τροτσκιστές και στους υποστηρικτές της «ιμπεριαλιστικής Ελλάδας». Ο Ν. Ψυρούκης υποστηρίζει ότι ο ελληνικός εφοπλιστικός κόσμος και οι ελληνικές παροικίες (Οδησσός, Μασσαλία, κλπ) ανέπτυξαν μία αυτοδύναμη αστική τάξη που πυροδότησε την επανάσταση και κόντραρε στα ίσια τους Αγγλογάλλους. Πρόκειται για μύθευμα. Τα αγγλογαλλικά πλοία μετέφεραν σ’ όλο τον κόσμο πρώτες ύλες που είναι αναγκαίες για την ύπαρξη και ενδυνάμωση της βιομηχανίας. Ήδη από τον 17ο αιώνα έχουν εκτοπίσει από τις θάλασσες Ολλανδούς και Ισπανοπορτογάλους. Η ύπαρξη των ελληνόκτητων πλοίων και το δυνάμωμα των παροικιών έχουν κομπραδόρικο και μεταπρατικό χαραχτήρα και σε καμία περίπτωση η ελληνική πλοιοκτησία δεν αμφισβητεί την αγγλογαλλική προτεραιότητα. Αυτό φαίνεται σ’ όλη τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, πριν από αυτήν και κατά τη διάρκεια συγκρότησης του ελληνικού κράτους. Κυρίως οι Άγγλοι αποικιοκράτες καθορίζουν την ανάπτυξη της χώρας μας και μαζί με τους Γάλλους προσανατολίζουν την οικονομία ώστε να εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους. Η «αποικιοκρατία β΄ τύπου», όρος που χρησιμοποιεί ο Ν. Ψαρούκης, επαναλαμβάνεται σήμερα από το ΚΚΕ, το ΝΑΡ και τους κάθε λογής τροτσκιστές για να αναδείξει το ρόλο των παροικιών και του ναυτιλιακού εμπορίου από τον 18ο αιώνα, που αποτέλεσε το όχημα των αστών, τύπου Βενιζέλου, εκατό χρόνια μετά το 1821. Δε θα ’ναι περίεργο η Μεγάλη Ιδέα να ξανάλθει στο προσκήνιο σήμερα από τους κάθε λογής ελληνοφρενικούς αλλά και τις παραφυάδες του Ν. Ψαρούκη στην αριστερά. Ίδωμεν.
Ας επανέλθουμε στο προκείμενο. Την εποχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας ο περισσότερος πληθυσμός της Ελλάδας ζούσε καλλιεργώντας τη γη. Μαζί με τη γη αποτελούσε ιδιοκτησία ενός ανθρώπου, κατά κανόνα του τούρκου μπέη. Μετά το 1700 (περίπου) η εκμετάλλευση της γης γίνονταν με το σύστημα των τσιφλικιών στην ιδιοκτησία των οποίων συμμετείχαν και «Έλληνες». Οι καλλιεργητές των χωραφιών (τσιφτήδες) έδιναν το μεγαλύτερο μέρος της χρονιάτικης σοδιάς στον τσιφλικά και κρατούσαν το μικρότερο υπόλοιπο για να τραφούν (για να υπάρξει αναπαραγωγή) ή για να πληρώσουν τα χρέη που είχαν δημιουργήσει. Οι τσιφτήδες είχαν το δικαίωμα να μένουν στο τσιφλίκι αλλά όχι να το εγκαταλείψουν χωρίς την άδεια του τσιφλικά. Αν το έπρατταν, υποβιβάζονταν σε κουλουκτσήδες (άστεγοι, περιπλανώμενοι) και δούλευαν σε άλλο τσιφλίκι τυλιγμένοι χρέη και περιπλάνηση. Τσιφλίκια είχαν οι αγάδες, η εκκλησία και μερικοί πλούσιοι και προσκυνημένοι ορθόδοξοι Έλληνες, σαν αυτούς που εχθρεύονταν ο Κολοκοτρώνης. Τέτοια κατηγορία, αλλά και με διοικητικά προσόντα, ήταν οι δημογέροντες ή κοτζαμπάσηδες. Παράλληλα με τα παραπάνω, αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση, ήταν τα ελευθεροχώρια, κυρίως σε ορεινές περιοχές (Ζαγόρια, Πήλιο). Αυτά πλήρωναν φόρους ή άλλα δοσίματα και είχαν ένα σχετικά ελεύθερο διοικητικό σύστημα, γι’ αυτό και ανάπτυξαν μία δική τους κλειστή μεν, αλλά εσωτερικά «ελεύθερη», διοικητική δομή. Στην ανατολική κυρίως Θεσσαλία βρίσκουμε τούρκικης προέλευσης οικογένειες τσιφλικάδων (τους κονιάρηδες), που έχουν ένα λιγότερο ασφυκτικό οικονομικό σύστημα από την κεντρική εξουσία.
Αναμφίβολα η επανάσταση του 1821 ήταν ένας σημαντικός κόμβος στην Ευρωπαϊκή Ιστορία. Πρώτον, γιατί έλυνε με βία μία πλευρά του ανατολικού ζητήματος. Η παραπαίουσα και παράλυτη οθωμανική αυτοκρατορία άρχισε να «γεννοβολάει» τα βαλκανικά, δηλαδή τα ευρωπαϊκά, κράτη. Δεύτερον, γιατί το ελληνικό πρόβλημα έδινε τη δυνατότητα να υπάρξει στην Ευρώπη ένας φιλελληνισμός που τροφοδοτούσε τον κλασικισμό στις τέχνες και τα γράμματα. Δεν έχει σημασία τι είχε στο κεφάλι του ο κάθε ξεχωριστός καλλιτέχνης. Τρίτον, γιατί στο ελληνικό-βαλκανικό έδαφος αναμετριόνταν εκτός από το δίπολο Τούρκοι-Έλληνες (ραγιάδες) και οι μεγάλες δυνάμεις (Αγγλία-Γαλλία-Ρωσία), άλλοτε μαζί κι άλλοτε χώρια για πρώτη φορά ύστερα από το Βατερλό και την σύμπτυξη της Ιερής Συμμαχίας. Το 1821 έσπαζε για -πρώτη φορά- τις παραγωγικές σχέσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και με εθνικοαπελευθερωτικό πρόσημο εγκαθιδρύει ένα νεότευκτο κράτος. Το διάβασμα του 1821 με ταξικά, αντικοτζαμπασίδικα δηλαδή, κοινωνικά μάτια ήλθε πολύ αργότερα, όταν το ΚΚΕ και οι ιστορικοί του εισήγαγαν την υλιστική ματιά στην ιστορία και έβγαλαν από τα μάτια του λαού τις εθνικιστικές τσίμπλες. Αλλά κανείς δεν μπορεί να μειώσει τον εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα του 1821.
Ας συνεχίσουμε. Αυτή ήταν η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού. Όμως στις πόλεις, τα κεφαλοχώρια και τα πλοία υπήρχε μία δυναμική μάζα ανθρώπων που ασχολούνταν με τα γεωργικά εργαλεία, τον καπνό, τα υφαντά, το μετάξι, τα ναυπηγεία (ταρσανάδες). Καραβάνια μετέφεραν με τους αγωγιάτες (κιρατζήδες) τα εμπορεύματα και πραματευτάδες εκτελούσαν το μεταπρατικό εμπόριο. Ναύτες με τα πλοία που διέσχιζαν τη Μεσόγειο. Ένα μεγάλο μέρος των εμπορευμάτων στα πλοία που διέσχιζαν τη Μεσόγειο βρίσκονταν στα χέρια Ελλήνων ναυτικών από τη νοτιοδυτική Ρωσία και τον Εύξεινο Πόντο ως τη δυτική Μεσόγειο και τη βόρεια Αφρική. Όλα αυτά έδωσαν μία τεράστια ώθηση στο εμπόριο και το κοντραμπάντο σ’ όλη την Ελλάδα και τα Βαλκάνια και στις καθυστερημένες παραγωγικές δυνάμεις που ασκούσε η Τουρκία (δίκαιο, ήθη, έθιμα, διοίκηση). Ιδίως μετά τη γαλλική αστική επανάσταση και τους ναπολεόντειους πολέμους μέχρι τις παραμονές της επανάστασης, τα πιο προωθημένα τμήματα του ελληνικού κεφαλαίου που στέναζαν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό ζητούσαν ευκαιρία να εκραγούν. Σημειώνουμε ότι οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας βρίσκονταν στην Οδησσό (Σκουφάς, Ξάνθος) και η Ρωσία προσφέρονταν σαν το καταλληλότερο έδαφος να στεγάσει μία επαναστατική οργάνωση.
Συνεχίζεται…
Θανάσης Τσιριγώτης
πηγή: Λαϊκός Δρόμος
Εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση του 1821: η παραχάραξή της από τους σύγχρονους ραγιάδες (γ΄μέρος)
Πήρε -ως φαίνεται- ο ιός την ιστορική του εκδίκηση. Δυο-τρία ψωροαεροπλάνα πέταξαν πάνω από τον αττικό ουρανό για να τιμήσουν την εθνική επέτειο και η νέα Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατέθετε μόνη της το αναγκαίο στεφάνι. Πού τα μεγαλεία και οι αλλοτινές παράτες. Όμως το ιστορικό γεγονός στέκει ολόρθο σαν βράχος και ζητάει την επιστημονική του προσέγγιση, αλλιώτικα οι νεκροί θα σέρνουν από το ποδάρι τους ζωντανούς και η άρχουσα τάξη θα σερβίρει του κόσμου τις ανοησίες.
Λέγαμε -στο προηγούμενο τεύχος του Λαϊκού Δρόμου- ότι η τσαρική Ρωσία επέβαλε το 1774, με τη συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή ελευθεροπλοΐα στο Αιγαίο, τον Εύξεινο Πόντο και την ανατολική Μεσόγειο. Αυτό συνέτεινε στο να αυξηθεί ο ελληνικός ναυτικός στόλος, κυρίως σε Σπέτσες, Ύδρα, Ψαρά, σε βάρος του τούρκικου. Δημιουργείται ένα δυναμικό τμήμα της αστικής τάξης που γυρεύει νέους νόμους, νέο κράτος, απαλλαγή από τον τουρκικό ζυγό. Αυτό το κομμάτι συνδέεται με τη Φιλική Εταιρεία των παροικιών, το φιλελληνισμό και τα ένοπλα τμήματα των κλεφταρματολών. Γνωρίζουμε βέβαια ότι η τσαρική Ρωσία προσχώρησε το 1815 στην Ιερή Συμμαχία των Αγγλο-Πρώσων -κάτι σαν το ΝΑΤΟ της εποχής- και όλες οι μοναρχίες της εποχής στράφηκαν με μανία κατά του αστοδημοκρατικού κινήματος των αρχών του 19ου αιώνα. Δεν υπήρξε κίνημα δημοκρατικό, όπως οι λεγόμενοι Δεκεμβριστές στη Ρωσία, εθνικοαπελευθερωτικό όπως αυτό της Ιταλίας ή του πρώιμου εργατικού κινήματος όπως οι Λουδήτες που έσπαζαν τις μηχανές ή ο ουτοπικός σοσιαλισμός του Σεν Σιμόν στη Γαλλία, οι ίσοι του Μπαμπέφ, που να μην το κυνήγησαν ανελέητα. Την ίδια τύχη είχε ο Ρήγας Φεραίος και ο εμπνευσμένος Αλέξανδρος Υψηλάντης που πήγαιναν οριακά πέρα από τα σύνορα της αστικής τάξης. Γιατί; Γιατί κάτω από το υπόβαθρο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα έβραζε το μίσος κατά των κοτζαμπάσηδων-προεστών ενάντια στους φόρους και τα δοσίματα. Είχαμε λοιπόν αγώνα ενάντια στη διπλή καταπίεση, την εθνική, που περιλάμβανε τους Τούρκους και την εσωτερική, κοινωνική, που είχε στο «κάδρο» τους προσκυνημένους κοτζαμπάσηδες.
Έτσι δεν είναι διόλου τυχαίο, ίσα-ίσα μάλιστα, ότι στην πορεία της επανάστασης, από το 1821 ως το 1829 που υπογράφεται το πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας, έχουμε ισχυρούς εσωτερικούς εμφύλιους που λίγο έλειψε να τινάξουν στον αέρα την έκβαση της επανάστασης. Έτσι από το φθινόπωρο του 1823 ως τον Ιούνιο του 1824 διεξάγεται ο Α΄ εμφύλιος πόλεμος με επίκεντρο την Πελοπόννησο. Στη λεγόμενη Β΄ Εθνοσυνέλευση που διεξάγεται στο Άστρος Κυνουρίας, την πλειοψηφία διαθέτουν οι πρόκριτοι και τσιφλικάδες που εκλέγονταν «δημοκρατικά» από τις αγροτικές μάζες που χειραγωγούν. Ο «ριγμένος» Κολοκοτρώνης συνασπίζεται με τους μικροκαπεταναίους και στρέφεται ενάντια στον Κωλέττη, ενώ τότε έχουμε και την απαρχή δημιουργίας των κομμάτων. Καθαρά εθελόδουλα στους ξένους. Ο Κωλέττης στη Γαλλία, ο Κολοκοτρώνης στη Ρωσία και ο ραδιούργος Μαυροκορδάτος στην Αγγλία, ο οποίος χρησιμοποιεί τα αγγλικά δάνεια για να δέσει χειροπόδαρα τη χώρα μας. Στη γωνία παραμένουν λαοπρόβλητοι και φωτισμένοι ηγέτες, όπως ο Οικονόμου στην Ύδρα. Στην αντίπερα όχθη και για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία «…ζώντες ανενόχλητοι με τας γυναίκας των και τα τέκνα των, με τας περιουσίας των… και κατ’ εξοχήν με τα προνόμια της θρησκείας… αντί λοιπόν «φιλελευθέρων» εφάνησαν μισελεύθεροι… διοργανίζοντες, φευ, οι ασυνείδητοι, με τα απονενοημένα κινήματά των την αγανάκτησιν της ευμενούς κραταιάς βασιλείας… συμβουλεύομεν, παραινούμεν και εντελλόμεθα και παραγγέλλομεν… να διακηρύξητε την απάτην των ειρημένων κακοποιών και κακοβούλων ανθρώπων… εν μηνί Μαρτίω 1821… Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ αποφαίνεται» και αφορίζει επίσης «…να τους μισήτε και να τους αποστρέφεσθε, καθότι και η εκκλησία και το γένος τους έχει μεμισημένους, και επισωρεύει κατ’ αυτών τας παλαμναιοτάτας αράς, ως μέλη σεσηπότα τους έχει αποκεκομμένους της καθαράς και υγιαινούσης χριστιανικής ολομελείας…ως ενάντιοι των ηθικών και πολιτικών όρων… αφωρισμένοι υπάρχουσι και κατηραμένοι και ασυγχώρητοι και άλυτοι…» και «…επειδή δε προς τοις άλλοις εγνώσθη ότι το σατανικόν της δημεγερσίας φρόνημα νοήσαντες και Εταιρίαν τοιαύτην συστησάμενοι προς αλλήλους συνδέθησαν και με τον δεσμόν του όρκου, γινωσκέτωσαν ότι ο όρκος αυτός είναι όρκος απάτης, είναι αδιάκριτος και ασεβής, όμοιος με τον όρκον του Ηρώδου… υπεγράφη συνοδικώς επί της Αγίας Τραπέζης».
Σημειώνουμε για ιστορικούς λόγους ότι ο Γ. Κορδάτος, πολυγραφότατος κομμουνιστής ιστορικός, παραγνωρίζει εντελώς, για λόγους που δεν ξέρουμε, τους εμφυλίους πολέμους. Βλέπε το σημαντικό, αν και ελεγχόμενο, επιστημονικό βιβλίο του «Η κοινωνική σημασία της ελληνικής επαναστάσεως του 1821».
Όταν ξέσπασε η επανάσταση, κυρίως στο Μοριά, γιατί στην υπόλοιπη Ελλάδα κυριάρχησαν οι κοτζαμπάσηδες και οι μπράβοι τους, ένα τεράστιο φιλελληνικό κίνημα ξέσπασε. Οι ποιητές Σέλλεϋ και Πούσκιν, ο Β. Ουγκώ έγραψαν θερμά για την Ελλάδα, συνδέοντάς την βέβαια με την κλασική αρχαιότητα -πράγμα άγνωστο για τους αγράμματους κλεφταρματωλούς- οι Μπάιρον και Σανταρόζα έπεσαν πολεμώντας στο πλευρό του ελληνικού λαού.
Ωστόσο, η αστική τάξη δεν ήταν τόσο δυνατή ώστε να παραμερίσει τη δειλία και την προδοσία των κοτζαμπάσηδων που παρουσιάζονταν με δύο πρόσωπα. Η αναδυόμενη αστική τάξη εύκολα δέχονταν την επιρροή των ξένων κυβερνήσεων και κυρίως την αγγλική επίδραση, στο βαθμό μάλιστα που η Αγγλία είχε αναπτύξει τη δεύτερη εικοσαετία του 19ου αιώνα εκπληκτική οικονομική και πολιτική αποικιοκρατία. Στο εσωτερικό της χώρας επίσης δεν ήταν τόσο δυνατή ώστε να παίζει ένα αυτόνομο ρόλο, γι’ αυτό και υποχωρούσε συμμαχώντας με τους τσιφλικάδες και τους κοτζαμπάσηδες, όταν μάλιστα πολλοί από αυτούς βλέποντας το επαναστατικό κύμα, τρύπωναν σ’ αυτό για να το υποτάξουν και να το κατευθύνουν. Το «όλοι μαζί» που πλασάρει τώρα η κυρίαρχη προπαγάνδα είναι «παραμύθια της Χαλιμάς». Να τι έγραφε ο ραδιούργος εγγλεζόφιλος και δανειολήπτης Μαυροκορδάτος προς την αγγλική κυβέρνηση: «Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι δεν έχουμε εργατικό κίνημα -αυτό θα προκύψει πολύ αργότερα- και τα μηνύματα από την Ευρώπη είναι ασθενικά». Με κόπο αλλά όχι ανύπαρκτα διαβάζουμε σε προκήρυξη της Άνδρου: «Ήλθεν η ώρα να καταργήσωμεν την αθλιότητα, να απαλλάξωμεν την κατάντια μας και να δώσωμεν το παράδειγμα και εις τους λοιπούς νησιώτας και τους άλλους Γραικούς όπου στενάζουν από την αγροτικήν σκλαβιάν. Η γη ανήκει εις ημάς τους δουλευτάς της και όχι εις τους ολίγους τουρκάρχοντας που την νέμονται με το δικαίωμα του ισχυρότερου το οποίον απέκτησαν από τους Φράγκους και τους Οθωμανούς κατακτητάς. Ο εθνικός αγών μας δια να πάρει ουσιαστικήν σημασίαν πρέπει να ολοκληρωθεί με την κατάργησιν κάθε προνομίου και κάθε δικαιώματος τα οποία υποβιβάζουν την πλειονότητα των γεωργών εις την κατάστασιν του δούλου. Η ένωσις φέρει την δύναμιν και θα μας δώσει την εξουσίαν να εκτελέσωμεν την απόφασίν μας. Η κοινοκτημοσύνη δεν είναι ζορμπαλίκι, αλλά έργον δικαιοσύνης. Πρέπει να παύσωμεν να είμεθα κολλιγάδες, όπως επαύσαμεν να είμεθα ραγιάδες. Και αυτό είναι στο χέρι μας, αρκεί να μη δειλιάσωμεν. Θα δουλεύωμεν εις το εξής τα φέουδα όλοι μαζί και θα απολαμβάνει τον καρπόν των η κομμούνα μας και θα γίνεται δικαία μοιρασιά της σοδειάς εις όλους τους δουλευτάδες, ανάλογα με τον κόπον και την δούλευσίν τους. Δι’ όλα αυτά θα γίνει σύναξις εις την Μεσαριάν, δια να λάβωμεν από κοινού αποφάσεις. Το φέρσιμό μας αυτό θα μας κάνει πρωτολάτας εις τον δίκαιον αγώνα όλων των κολλίγων και θα γίνει άκουσμα εις όλα τα μέρη της πατρίδος και εις όλον τον κόσμον και παντού θα μας επαινέσουν και θα μας δώσουν δίκαιον».
Το τέλος του 1824 ξεκινάει η β΄ φάση του εμφυλίου πολέμου, αφού ο σουλτάνος είχε ζητήσει τη βοήθεια του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου και ενώ είχε προηγηθεί η καταστροφή της Κάσου και των Ψαρών από τους Τουρκοαιγυπτίους. Στις αρχές του 1825 η Αγγλία δίνει το δεύτερο δάνειο της ανεξαρτησίας και ο καλά εκπαιδευμένος στρατός του Ιμπραήμ αποβιβάζεται στη Μεθώνη. Μετά τη λήξη του εμφυλίου, ανάμεσα πάλι στους μικροκαπεταναίους και τον Κολοκοτρώνη από τη μία μεριά και τη «νόμιμη» κυβέρνηση από την άλλη, υπογράφεται (4 Απρίλη) το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης ανάμεσα στη Ρωσία και την Αγγλία και το 1928-29 (Λονδίνο-Αδριανούπολη) αποφασίζεται η ανεξαρτησία της Ελλάδας, που επικυρώνεται στις 3 Φλεβάρη 1830 (Λονδίνο). Μεσολάβησε η ναυμαχία του Ναυαρίνου (Οκτώβρης 1927), που έγειρε την πλάστιγγα υπέρ των ελληνικών δυνάμεων, παρ’ ότι στις τελευταίες, όλο και περισσότερο, στους κόλπους της επανάστασης κυριαρχούσαν συντηρητικές και ξενόδουλες δυνάμεις. Το προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδας (1822) αποτελούσε περισσότερο μία φαντασιακή υπόσχεση παρά μια πραγματικότητα και η πλάστιγγα έγερνε προς το αγγλικό κόμμα του Μαυροκορδάτου και τις συνομωσίες του Κωλέττη. Το νεότευκτο κράτος, που περιορίζονταν στο Μοριά, τη Στερεά Ελλάδα και τις Κυκλάδες, είχε ελάχιστη σχέση με την ενδοχώρα των Βαλκανίων και κυρίως με την Σερβία του Καραγιώργη. Εκτός ελληνικού κράτους έμενε η Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τα Ιόνια νησιά, η Θεσσαλία, η Μακεδονία, η Ήπειρος και η Θράκη και η «μικρή Ελλάδα» ήταν ο αρραβώνας των επαναστατημένων με τις μεγάλες δυνάμεις. Ο Καποδίστριας, πατερναλιστής, συγκεντρωτικός και ξεκομμένος από το λαό μάλλον είχε στο μυαλό του ένα «άλλο έθνος» μοναρχικού τύπου, με απουσία συντάγματος. Έτσι ο Όθωνας ήταν μάλλον προδιαγεγραμμένη κοντυλιά.
Η καρτερία και αποφασιστικότητα του ελληνικού λαού που συνοψίστηκε στο σύνθημα «ελευθερία ή θάνατος» και στην κλεφτοπολεμική ρήση του Κολοκοτρώνη «φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους» δεν βρήκε την αναγκαία λύση τόσο στο εδαφικό, όσο και στο κοινωνικό ζήτημα. Η επανάσταση έμεινε μετέωρη, κολοβή και κουτσουρεμένη και τα ηνία της πήρε η άρχουσα τάξη (Φαναριώτες, κοτζαμπάσηδες, αστοί), οι οποίοι σε συμμαχία με τους ξένους καθόρισαν και την παραπέρα πορεία της χώρας. Οι βαθύτεροι πόθοι των επαναστατημένων φτωχών και ακτημόνων έμειναν ανεκπλήρωτοι. Οι μεγάλες αγροτικές εκτάσεις παρέμειναν στην ιδιοκτησία των τσιφλικάδων και των κοτζαμπάσηδων και τα χτήματα είτε υποθηκεύτηκαν για τα δάνεια, είτε συνέχιζε να τα εκμεταλλεύεται η εκκλησία. Οι πολιτικές ελευθερίες, ένα από τα βασικά αστοδημοκρατικά αιτήματα, έμεινε στα χαρτιά. Η «κουμπαριά» άρχουσας τάξης και ξένου κεφαλαίου εμπόδισαν τη χώρα μας να μπει στο δρόμο της ανάπτυξης και της προόδου.
Συνεχίζεται…
Θανάσης Τσιριγώτης
πηγή: Λαϊκός Δρόμος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου