Το τελευταίο διάστημα και με αφορμή και το ζήτημα των Τεμπών και των σιδηροδρόμων, μέσα σε κόμματα και συλλογικότητες που αναφέρονται στην Αριστερά έχει αναπτυχθεί μια αντιπαράθεση που σχετίζεται με τις θέσεις και τα αιτήματα πάνω στα ζητήματα των ιδιωτικοποιήσεων και της σημασίας του ιδιωτικού ή δημόσιου χαρακτήρα των διάφορων αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και τα αιτήματα που σχετίζονται με τις κρατικοποιήσεις-εθνικοποιήσεις αυτών. Με αφορμή αυτά είναι σκόπιμη μια επαναφορά των θέσεων που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί από το «Λαϊκό Δρόμο» και τα κείμενα της ΕΡΓΑΣ, γύρω από αυτά τα ζητήματα. Και για αυτό το λόγο είναι αναγκαίες οι εξής παραδοχές:
1. Ο αγώνας ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και στην εκποίηση του δημόσιου πλούτου, που ειδικά μετά την επιβολή των μνημονίων (2010) πήρε σκανδαλώδεις διαστάσεις, είναι σωστός όσο και αναγκαίος. Ειδικά αν μιλάμε για δημόσια αγαθά, όπως η Υγεία, η Παιδεία, η Κοινωνική Ασφάλιση, το ρεύμα, το νερό κλπ, αποκτά ακόμα μεγαλύτερη και ιδιαίτερη σημασία. Το περιεχόμενο της υπεράσπισης και διεκδίκησης του δημόσιου χαρακτήρα αυτών των αγαθών κάτω από το αίτημα του αγώνα για Δημόσια δωρεάν Υγεία (ή Παιδεία κλπ) για όλους, στις δοσμένες κάθε φορά συνθήκες υπηρετεί τον σωστό προσανατολισμό και την ανάπτυξη του κινήματος.
2. Χωρίς κανείς να παραγνωρίζει το ρόλο του αστικού κράτους, δεν είναι σε καμία περίπτωση αδιάφορο το αν ένας τομέας, κλάδος ή ακόμη και επιχείρηση βρίσκεται υπό τον έλεγχο του δημοσίου ή των ιδιωτών. Είναι γεγονός πως το πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων για δεκαετίες, για μια σειρά λόγους, γενικά, ήταν λίγο καλύτερο στο δημόσιο τομέα, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει και ωραιοποίησή του. Όπως είναι γεγονός πως η εισαγωγή τού επιχειρησιακού και ατομικού κέρδους ως μοχλού και σκοπού λειτουργίας των δημόσιων κοινωνικών υπηρεσιών και των δημόσιων επιχειρήσεων «κοινής ωφέλειας», δηλαδή η ιδιωτικοποίησή τους, επέδρασε και επιδρά αποφασιστικά και αρνητικά στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και δημόσιων αγαθών και στη χειροτέρευση των εργασιακών σχέσεων στους φορείς τους. Για αυτό και η πάλη ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων δομών παροχής κοινωνικών αγαθών και υπηρεσιών βρισκόταν πάντα και βρίσκεται και σήμερα στο επίκεντρο της προσοχής του συνδικαλιστικού κινήματος.
3. Το κράτος δεν μπορεί και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σε καμία περίπτωση ως ένας ουδέτερος υπερταξικός μηχανισμός, που θέτει, δήθεν, εαυτόν στην υπηρεσία όλης της κοινωνίας. Το κράτος αποτελεί τον μηχανισμό επιβολής της εξουσίας και των συμφερόντων της κυρίαρχης μεγαλοαστικής τάξης και κανενός άλλου. Όλες οι εξουσίες και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του αποτελούν στην πραγματικότητα οχήματα εξωραϊσμού αυτής της εξουσίας και επιβολής των συμφερόντων της κυρίαρχης τάξης. Αυτές οι αλήθειες δεν αλλάζουν με την όποια εκδοχή διαχείρισής του, πάρα μόνο επηρεάζονται θετικά ή αρνητικά ανάλογα με την ανάπτυξη του κινήματος. Και για αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε τα αιτήματα και ο προσανατολισμός των λαϊκών αγώνων να μην οδηγούν σε αυταπάτες ως προς το ρόλο του αστικού κράτους και τελικά στον εγκλωβισμό του λαού σε αυτές τις πολιτικές αντιλήψεις.
4. Τα αιτήματα πάλης και άμεσης διεκδίκησης που υιοθετούνται από το λαϊκό και συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει πάντα να κινούνται μακριά από αυταπάτες για το ρόλο του κράτους και της διαχείρισής του. Πρέπει να μπορούν να συσπειρώνουν και να ενώνουν στο τώρα τους εργαζόμενους, στη βάση των αναγκών και των δικαίων τους και να βοηθάνε στην οικοδόμηση των συνειδήσεων που θα μπορούν να ανοίξουν δρόμους στον αγώνα και την πολιτική προοπτική του κινήματος.
Αγώνας ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις
Δημόσια δωρεάν Υγεία-Παιδεία-Ασφάλιση-Πρόνοια
Δημόσια παροχή δωρεάν ή φτηνών και ποιοτικών κοινωνικών αγαθών για όλο το λαό
Με αυτές τις γενικές θέσεις παλεύουμε ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, αναλύοντας τις αρνητικές επιπτώσεις, αποκαλύπτοντας το ρόλο ενός κράτους που λειτουργεί ως υπάλληλος του ντόπιου και ξένου κεφαλαίου, όχι όμως για να καταλήξουμε (όπως κάνει εσχάτως και το ΚΚΕ) ότι το ζήτημα «ιδιωτικό ή δημόσιο» δεν μας αφορά, αφού «και το κράτος είναι ο συλλογικός καπιταλιστής». Δίνουμε μάχη για δημόσια δωρεάν ή φτηνή παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και αγαθών. Συνεχίζουμε, δηλαδή, να παλεύουμε για ένα αίτημα που το διεκδικούσαμε και τα χρόνια που σημερινές ιδιωτικοποιημένες δομές και οργανισμοί ήταν κρατικές, γιατί αυτό το αίτημα δεν ικανοποιείται από τον αστικό κρατικό χαρακτήρα των νοσοκομείων, των πανεπιστημίων, των οργανισμών ρεύματος, νερού, συγκοινωνιών κλπ, κλπ.
Κάτω από αυτό το γενικό σύνθημα πάλης (δημόσια δωρεάν υγεία, παιδεία για όλους) και με τη διατύπωση συγκεκριμένων αιτημάτων για την υπεράσπιση, την ενίσχυση και τη διεκδίκηση από το κράτος της δημιουργίας, κάθε στιγμή, δομών υγείας, σχολείων κλπ, η υπόθεση της πρόσβασης σε αυτά τα αγαθά γίνεται υπόθεση του λαϊκού αγώνα και σίγουρα διαρκώς κρίνεται από τους συσχετισμούς που επικρατούν στην κοινωνία. Σε κάθε περίπτωση, τέτοια αιτήματα συγκροτούν κινήματα και αγώνες που κινούνται σε σωστή κατεύθυνση και μπολιάζουν θετικά τις συνειδήσεις.
Η αντίληψη του ΚΚΕ δεν συμβάλλει σε αυτήν την κατεύθυνση και χαρακτηρίζεται από μια πλήρη σύγχυση και αντίφαση στο ζήτημα ιδιωτικοποιήσεων-κρατικοποιήσεων. Από τη μια, προβάλλει μια επιχειρηματολογία και ένα συμπέρασμα πως επειδή το κράτος είναι καπιταλιστικό, το ζήτημα του δημόσιου ή όχι χαρακτήρα των δομών κοινωνικών υπηρεσιών και αγαθών «δεν μας αφορά», με αποτέλεσμα να υποβαθμίζει τη διεκδίκηση που πρέπει να γίνεται, σήμερα, για δημόσιες, δωρεάν κοινωνικές υπηρεσίες και αγαθά και να υπονομεύει την ανάπτυξη των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, παραπέμποντας την επίλυση αυτού του ζητήματος στην αλλαγή του κοινωνικού συστήματος και τη «λαϊκή εξουσία» του ΚΚΕ. Από την άλλη, ενώ αναπτύσσει την παραπάνω επιχειρηματολογία, εξαπολύει, με αρθρογραφία του στο Ριζοσπάστη, μύδρους ενάντια σε οργανώσεις που αναφέρονται στην Αριστερά και θέτουν το αίτημα κρατικοποιήσεων με «εργατικό έλεγχο» και ταυτόχρονα, -στην ίδια αρθρογραφία- υποστηρίζει τα αιτήματα για «αποκλειστικά δημόσιες συγκοινωνίες χωρίς καμία επιχειρηματική δράση» και για «αποκλειστικά κρατικές Μεταφορές, Ενέργεια, Επικοινωνίες που θα λειτουργούν με γνώμονα τις λαϊκές ανάγκες»!
Για θέσεις και αιτήματα που εύκολα αφομοιώνονται και υψώνουν αυταπάτες
«Κρατικοποιήσεις»…
Αν το ΚΚΕ έχει βρεθεί το τελευταίο διάστημα να διατυπώνει θέση αντίθετη με αυτή που διατύπωνε στο πρόσφατο παρελθόν του, προκαλώντας μάλιστα κρίση και αποχωρήσεις συνδικαλιστικών στελεχών στις τάξεις του, ο χώρος της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες δυνάμεις που αναφέρονται στην Αριστερά, με αφορμή και τα Τέμπη, έχουν ανοίξει εμφατικά όλη την βεντάλια των «κρατικοποιήσεων». Με αποτέλεσμα να είναι σε εξέλιξη μια αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο πλευρές που, αν και γίνεται στο όνομα και στη βάση της επίκλησης του έργου των Μαρξ-Ένγκελς-Λένιν, η ουσία και το περιεχόμενο της βρίσκεται σίγουρα πολύ μακριά από αυτό.
Για τις δυνάμεις του ΝΑΡ, του ΣΕΚ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, του ΜέΡΑ25 κ.ο.κ., το αίτημα για κρατικοποιήσεις αποτελεί τη συνέχεια του αγώνα ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, σχεδόν μορφή της απαλλοτρίωσης μέσων παραγωγής, των τραπεζών κλπ. Και ασκούν κριτική στο ΚΚΕ ότι η εγκατάλειψη αυτών των θέσεων ισοδυναμεί με προσαρμογή στο σύστημα και την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων.
Όμως όσο η γραμμή του ΚΚΕ με τις ταλαντεύσεις και τις αντιφάσεις της, είναι το αποτέλεσμα της διαρκούς προσαρμογής του στις πιέσεις του αστικού συστήματος, άλλο τόσο η γραμμή αυτών των δυνάμεων, που διαλύουν τον καπιταλισμό με κρατικοποιήσεις, είναι μια γραμμή που εύκολα αφομοιώνεται από τη σοσιαλδημοκρατία -όπως έγινε και στο παρελθόν- και βυθισμένη στις αυταπάτες που καλλιεργεί για το ίδιο το κράτος δεν μπορεί παρά να οδηγεί στις ίδιες «διεξόδους» και απογοητεύσεις.
Όχι. Το αίτημα για κρατικοποιήσεις δεν αποτελεί τη συνέχεια του αγώνα ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις. Αποτελεί ένα καθαρά διαχειριστικό αίτημα που, απευθυνόμενο στο κράτος της αστικής τάξης, στις παρούσες συνθήκες, είναι καταδικασμένο να εργαλειοποιηθεί κατά περίπτωση από τις διαφορετικές εκδοχές διαχείρισης αυτού του συστήματος.
Για το αίτημα των κρατικοποιήσεων πρέπει να είναι σαφές:
Η κρατική κυριότητα ενός οργανισμού, φορέα ή επιχείρησης δεν σημαίνει αυτόματα ότι αυτός τίθεται υπέρ των λαϊκών συμφερόντων. Κάθε άλλο. Ο κρατικός ΟΣΕ είναι ο οργανισμός που είχε την ευθύνη του σιδηροδρομικού δικτύου και των υποδομών του και σίγουρα, από αυτή την άποψη, και της ασφάλειάς του. Αυτό σε τίποτα δεν εμπόδισε να φτάσουμε στο έγκλημα των Τεμπών και σε όσα συνέβησαν πριν αλλά και μετά από αυτό. Όλοι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί που υπήρχαν, αλλά και αυτοί που δημιουργήθηκαν μετά τα Τέμπη υπάγονται θεωρητικά στο δημόσιο. Το περιεχόμενο και η λειτουργία τους επηρεάζεται από τους συσχετισμούς στο κίνημα και τους αγώνες με τους οποίους μπορεί να τους επηρεάσει. Και από αυτή την άποψη η κατάσταση στον κρατικό κατά τα άλλα ΟΣΕ είναι ενδεικτική αυτών των συσχετισμών.
Οι κρατικοποιήσεις δεν είναι εξ ορισμού ξένες προς το καπιταλιστικό σύστημα. Ούτε απλά και μόνο υπήρξαν το αποτέλεσμα της πίεσης που άσκησε η σοσιαλιστική οικοδόμηση στα αστικά κράτη, όπως αρθρογραφούν κάποιοι από τον «Εργατικό Αγώνα». Οι κρατικοποιήσεις σε πολλές και διαφορετικές περιόδους αποτέλεσαν και αποτελούν διαχρονικά εργαλείο διάσωσης, εξυγίανσης και τελικά μπορούν να γίνονται ένας ακόμη μηχανισμός αναδιανομής πλούτου υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου. Το οποίο παραδίδει στο κράτος τις χρεοκοπημένες επιχειρήσεις του, με σκοπό να μην υποστεί αυτό καμία οικονομική ζημιά. Συχνά στη συνέχεια, καθαρές και υγιείς οι ίδιες επιχειρήσεις ιδιωτικοποιούνται εκ νέου, μέχρι την επόμενη… κρίση ή καταστροφή.
Τα αιτήματα για κρατικοποιήσεις και εθνικοποιήσεις των βασικών τομέων παραγωγής που συνδέονται με τα προγράμματα παραγωγικής ανασυγκρότησης που καταθέτουν οι διάφορες ρεφορμιστικές δυνάμεις, αποτέλεσαν την κοινή βάση συνάντησης αυτών των δυνάμεων με τις δυνάμεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ στη φάση ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται για αιτήματα που σε διάφορες περιόδους και ανάλογα πάντα με τους συσχετισμούς μπορούν να γίνουν κτήμα και ταυτότητα εκδοχών της σοσιαλδημοκρατίας. Σε αυτήν τελικά πιστώνονται και σε αυτήν οδηγείται ο κόσμος που τα υιοθετεί. Άλλωστε συμπληρωμένα με τα υπόλοιπα στοιχεία των μεταβατικών προγραμμάτων (διαγραφές χρέους, κλπ) και με την εκλογολαγνεία του «κάτω η κυβέρνηση» συγκροτούν ένα πλήρες διαχειριστικό πρόγραμμα του καπιταλισμού, για τη «ρεαλιστική υλοποίηση» του οποίου εμφανίζεται πάντα επικρατέστερη η σοσιαλδημοκρατία.
…και «κρατικοποιήσεις με εργατικό έλεγχο… χωρίς αποζημίωση»
Και επειδή τα παραπάνω, μετά και το φιάσκο του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν αποτελέσει ένα κακό προηγούμενο για τους θιασώτες των κρατικοποιήσεων, σταθερά πλέον οι «κρατικοποιήσεις» αυτών των δυνάμεων συνοδεύονται από εργατικό έλεγχο, που κατά περίπτωση μπορεί να διατυπώνεται ως κοινωνικός έλεγχος(;) ή ακόμη και έλεγχος που υπόκειται στη δικαιοδοσία των συνδικάτων. Και μάλιστα κρατικοποιήσεις που γίνονται χωρίς αποζημίωση! Πρόκειται για την υποκατάσταση της επανάστασης και του σοσιαλισμού, σε ένα μόνο αίτημα προς… το αστικό κράτος. Γιατί κρατικοποιήσεις χωρίς αποζημίωση και με εργατικό έλεγχο μόνο ένα κράτος έχει κάνει στην ιστορία και μπορεί να κάνει. Το κράτος της εργατικής τάξης. Μόνο που απέχουμε πολύ από αυτό. Και η απεύθυνση τέτοιων αιτημάτων στο αστικό κράτος όχι απλά δεν το φέρνει πιο κοντά αλλά το απομακρύνει. Γιατί αντικειμενικά δημιουργεί συγχύσεις και αυταπάτες για το ρόλο του. Γιατί εύκολα μπορεί να αφομοιωθεί από διαφορετικές μάλιστα εκδοχές διαχείρισής του. Και η διαρκής επίκληση του Λένιν που ύψωσε σε αίτημα τον εργατικό έλεγχο δύο μήνες πριν την τυπική ημερομηνία της επανάστασης στη Ρωσία και με την εργατική τάξη ένοπλη, μόνο αριστερό επιχείρημα δεν αποτελεί. Γιατί τότε αυτό το σύνθημα δεν επιδεχόταν παρανοήσεων. Διατυπωνόταν μέσα σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, παραμονή της επανάστασης, και ήταν σαφές ποιος θα κρατικοποιήσει και για ποιον και κυρίως ποιος θα επιβάλει τον εργατικό έλεγχο και ποια δύναμη είχε. Η εκφορά τέτοιων αιτημάτων σήμερα, σε συσχετισμούς που δείχνουν ότι ούτε καν ως αυταπάτες δεν μπορούν να κατανοηθούν όλα αυτά, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει -στην καλύτερη των περιπτώσεων- σε νέες σοσιαλδημοκρατικές περιπέτειες. Σε γιγάντωση των αυταπατών για το ρόλο και τα όρια του κράτους της μεγαλοαστικής τάξης.
Για αυτούς τους λόγους -σήμερα- το αίτημα των «κρατικοποιήσεων» δεν προσανατολίζει σωστά τους αγώνες και τις συνειδήσεις των εργαζομένων. Από αυτή την άποψη δεν αποτελεί συνέχεια και μόνο επιφανειακή είναι η συνάφειά του με τον αγώνα που διεξάγεται κάτω από το γενικό σύνθημα για Δημόσια Δωρεάν Υγεία, Παιδεία κλπ για όλους. Γιατί αυτός δεν παραπέμπει σε διαχείριση αυτού του συστήματος. Δεν προτείνει στο αστικό κράτος θεσμούς εργατικού ελέγχου και άλλα αδιανόητα για τις ταξικές κοινωνίες πράγματα.
Τέλος είναι βέβαιο ότι η αδυναμία απάντησης καίριων ιδιωτικοποιήσεων, όπως αυτών που πραγματοποιήθηκαν ή είναι σε εξέλιξη τελευταία (υγεία, παιδεία, ρεύμα, νερό), αποτυπώνει τους αρνητικούς συσχετισμούς που έχουν διαμορφωθεί. Όταν δεν είναι εφικτό να αποτραπεί η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ και των νοσοκομείων, είναι αστεία η συζήτηση για εργατικό έλεγχο που θα επιβάλουν τα σωματεία. Και ο μόνος τρόπος για να διαμορφωθούν συνθήκες που η διατύπωση τέτοιων αιτημάτων θα έχει πραγματικό έρεισμα στο μέλλον, είναι να έχουν σωστό προσανατολισμό και αιτήματα οι αγώνες στο παρόν.
πηγή: Λαϊκός Δρόμος
e-prologos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου