Ένα burger τρώει το δάσος

Ξεκινάμε από το “βασίλειο” του κορωνοϊού στην Ευρώπη, τα σφαγεία της Γερμανίας, για να φτάσουμε να εξηγούμε πόσα στρέμματα δάσους κρύβει μέσα του κάθε Mac burger, αλλά και γιατί η σύγχρονη βιομηχανία του κρέατος ευθύνεται εν πολλοίς για την είσοδο μας στην εποχή των αναδυόμενων επιδημιών. Άραγε, για ποιον είναι το κλουβί, για τα ζώα ή τους ανθρώπους;

Από τις 18 Μαΐου, η Γερμανία ξεκίνησε τη χαλάρωση των απαγορευτικών μέτρων στα σύνορα με τις γειτονικές της χώρες, ενώ, μέχρι τις 15 Ιουνίου, σχεδιάζεται η άρση όλων των περιορισμών στις εισόδους της χώρας, αν δεν υπάρξει εκ νέου έξαρση των κρουσμάτων του κορονοϊού. Το περασμένο Σαββατοκύριακο άρχισε ξανά η Bundesliga, ενώ αναμένεται να ανοίξουν και οι πτήσεις εσωτερικού.

Ωστόσο, τη σταδιακή μετάβαση στη μετά την καραντίνα «κανονικότητα» επισκίασε η μεγάλη αύξηση του δείκτη R την περασμένη εβδομάδα, ξαναχτυπώντας τις σειρήνες του υγειονομικού κινδύνου στα αυτιά των Γερμανών. Όπως όμως υπογράμμιζαν τα ρεπορτάζ των Γερμανών συναδέλφων, τα κρούσματα εντοπίζονται κυρίως στις πόλεις Κρέφελντ της Β. Ρηνανίας-Βεστφαλίας, Ρόζενχαϊμ της Βαυαρίας και Σόνεμπεργκ της Θουριγγίας, με τους δείκτες μετάδοσης να βρίσκονται άνω του 60/100 χιλ. κατοίκους, όταν το όριο συναγερμού είναι το 50. Σχεδόν όλα τα κρούσματα εντοπίστηκαν μεταξύ των σύγχρονων «gastarbeiter», των Ρουμάνων και Βούλγαρων εποχικών εργατών στα σφαγεία και στις μονάδες επεξεργασίας κρέατος της περιοχής. Εργατών που διαμένουν, χωρίς τα στοιχειώδη μέτρα προστασίας, σε «σαραβαλιασμένα σπίτια», σύμφωνα με την DW, εντός παλιών στρατοπέδων, υπό τον βούρδουλα υπεργολάβων που δεν υπόκεινται στους γενικούς κανόνες των επιχειρήσεων, με τις τελευταίες να μην φέρουν καμία ευθύνη για τις απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης των αλλοδαπών εργαζομένων του κλάδου.

Βλέπεις, τα λεφτά είναι πολλά και η γερμανική βιομηχανία κρέατος -με την επίδειξη και της… απαραίτητης κρατικής δυσλειτουργίας-  απλώς δείχνει τα δόντια της στην προσπάθειά της να κόψει πρώτη το νήμα στο ξέφρενο κατοστάρι του οικονομικού ανταγωνισμού, παίζοντας σε αγορές όπως αυτή της Κίνας.

Όμως, ο εργασιακός μεσαίωνας δεν αποτελεί θλιβερό «προνόμιο» των απελευθερωμένων (!) από τα δεσμά του κόκκινου ολοκληρωτισμού εργατών της Αν. Ευρώπης.

Παρόμοιες συνθήκες συναντά κανείς και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού με τα μέχρι στιγμής στοιχεία από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ να κάνουν λόγο για 5 χιλ. κρούσματα του COVID-19 σε 115 μονάδες επεξεργασίας κρέατος.

Πρόκειται για την κορυφή του παγόβουνου εξηγούσαν σε πρόσφατο δημοσίευμά τους οι Financial Times, με τη Meghan DeBolt, διευθύντρια Υγείας της πόλης Walla Walla να συμπεραίνει, έπειτα από την επίσκεψή της στο «βασίλειο» της Tyson Foods, πως ο τρόπος λειτουργίας των γραμμών παραγωγής αποτελεί ιδανικό έδαφος για την ανάπτυξη και μετάδοση «οποιασδήποτε αναπνευστικής νόσου».

Ας σημειωθεί εδώ ότι από τους 1.200 εργαζόμενους του εργοστασίου, οι 150 βρέθηκαν θετικοί στον νέο κορονοϊό, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 12%, όταν τα αντίστοιχα ποσοστά μόλυνσης στην περιοχή δεν ξεπερνούσαν το 1%.

Η βιομηχανία του κρέατος, για τους έχοντες στοιχειώδη επαφή με τα αμερικανικά τεκταινόμενα, αποτελεί ένα από τα τρία θέματα που απασχολούν εντονότερα τη δημόσια συζήτηση στη χώρα.

Ο πολιτικός ανταγωνισμός αυξάνεται, την ώρα που ο ένοικος του Λευκού Οίκου -με τον γνήσιο κυνισμό που διακρίνει τους ομιλούντες τη ρεαλιστική γλώσσα της αγοράς- έχει ξεκάθαρα δώσει προτεραιότητα στην οικονομία έναντι της δημόσιας Υγείας. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, άλλωστε, έκανε χρήση των εκτελεστικών εξουσιών του, με τον λεγόμενο νόμο περί Αμυντικής Παραγωγής (Defense Production Act), του 1950 να επιχειρεί να «σπάσει» το λουκέτο στα σφαγεία που είχαν κλείσει, λόγω εμφάνισης μαζικών κρουσμάτων.

Παράλληλα, οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς κρέατος, συνασπισμένοι υπό τη σημαία του λόμπι North American Meat Institute (μέλη του οποίου είναι τα μεγαθήρια των Cargill, Τyson, Smithfield κ.ά.) απειλούσαν έμμεσα για την εμφάνιση ελλείψεων στην αγορά τροφίμων.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι οι δισεκατομμυριούχοι εκπρόσωποι της βιομηχανίας κρέατος χρησιμοποιούν ως «ασπίδα» την ικανότητά τους να μοχλεύσουν την αγορά τροφίμων, προκειμένου να πιέσουν για το καθολικό άνοιγμα των σφαγείων και εργοστασίων επεξεργασίας κρέατος, τη στιγμή που οι 470 χιλ. απασχολούμενοι στις επιχειρήσεις τους βρίσκονται, σαν… πρόβατα επί σφαγή, μπροστά στο δίλημμα: υγεία ή ανεργία· μιας και η μη παρουσία στον χώρο εργασίας, ως απόρροια του φόβου για τη μη τήρηση των κανόνων υγειονομικής ασφαλείας, ισοδυναμεί με «οικειοθελή αποχώρηση».

Όμως, αυτό δεν είναι άλλο ένα σημείωμα για τις τοξικές εργασιακές συνθήκες που βρίσκονται πίσω από κάθε μπουκιά φτηνού κρέατος, γαρνιρισμένη με τα μουχλιασμένα από τον ιδρώτα της εργοδοτικής εκμετάλλευσης ψωμάκια (βλ. https://www.imerodromos.gr/my-market-ing-syllogis-odigion/ ).

Γιατί, το σημείο που ανοίγει το παράθυρο στη μεγάλη εικόνα είναι ακριβώς η δυνατότητα μόχλευσης της αγοράς τροφίμων από τις πολυεθνικές. Μια… εξουσία επί του δικαιώματος στην τροφή, η οποία ωστόσο δεν ξεκινά στο χασάπικο των μεγάλων αλυσίδων super market, παίζοντας με την τεχνητή έλλειψη τροφίμων, αλλά στους βοσκότοπους εκτροφής ζώων…

Το ιδιωτικοποιημένο οικοσύστημα…

Είναι γνωστό ότι εκατομμύρια εκτάρια δάσους έχουν εξαφανιστεί για να μπορεί να δραστηριοποιείται ανενόχλητη από φυσικά εμπόδια η crème de la crème του αγροδιατροφικού τομέα. H Cargill και η Βunge Limited, για παράδειγμα, ξερίζωσαν αναρίθμητα δέντρα, προκειμένου να δημιουργήσουν τους απαραίτητους για την εκτροφή βοοειδών και την τροφοδότηση των McDonalds και Burger King βοσκότοπους σόγιας. Όπως μου εξηγεί ο άριστος γνώστης επί των λατινοαμερικάνικων θεμάτων, Κ. Λουλουδάκης: το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής είναι τόσο μεγάλο που -εκτός του ότι το 70% των δασών του Αμαζονίου έχει μετατραπεί σε βοσκότοπους, με την Παγκόσμια Τράπεζα και τη Διαμερικανική Τράπεζα να έχουν ενεργό ρόλο στο οικολογικό έγκλημα – μόνο η Cargill και η Βunge Limited εξαφάνισαν 700 χιλ. εκτάρια (1εκτ=10 στρ) στο δάσος Cerrado της Βραζιλίας.

Η ζωοτροφή και η παραγωγή ζωικών προϊόντων είναι υπεύθυνη για τη σταθερή αποψίλωση του 50% των 607 χιλ. τ.μ. δασών που καταστρέφονται κάθε λεπτό, την ώρα που κάθε Mac burger κρύβει μέσα στο περιτύλιγμά του την αποδάσωση μιας περιοχής 5,2 τ.μ.! Ακόμη, βάσει της Έκθεσης του OHE τον Νοέμβριο του 2006: η βιομηχανική κτηνοτροφία ευθύνεται για το 9%  του CO2  στην ατμόσφαιρα, το 65% του οξειδίου του αζώτου (το μεγαλύτερο μέρος του οποίου προέρχεται από την κοπριά), ενώ το 64% της αμμωνίας που προκαλείται απ’ τα ούρα των ζώων συμβάλλει στο φαινόμενο της όξινης βροχής.

Τα θηρία του τομέα που καταπίνει έως και 66 τρισεκατομμύρια γαλόνια νερού παραπάνω από τη βιομηχανία παραγωγής φυσικού αερίου κρύβονται πίσω από την κουρτίνα της κοινωνικής ευαισθησίας και του αγώνα να μας ταΐσουν όλους. Αν είναι όμως έτσι, τότε γιατί «εφηύραν» τη βιομηχανική ιδιοκτησία επί των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, δεσμεύοντας με συμβόλαιο τους αγρότες να αγοράζουν κάθε χρόνο τους σπόρους τους βάσει των όρων εμπορίας και μάρκετινγκ των εταιρειών, καθορίζοντας ουσιαστικά πόσο και τι θα τρώμε;

…και η εποχή των αναδυόμενων επιδημιών

Οι ραγδαίοι ρυθμοί αποψίλωσης, εξηγούσε πρόσφατα το αμερικανικό περιοδικό Jacobin, φέρουν τεράστια ευθύνη για την εμφάνιση νέων ασθενειών, αφού η καταστροφή και η μετατροπή των δασών σε τεράστιες εκτάσεις μονοκαλλιέργειας και μαζικής εκτροφής ενός μόνο ζωικού είδους έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή των μηχανισμών άμυνας των οργανισμών που θα επιβράδυναν την ένταση της μετάδοσης.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα απ’ την αρχή.

Όταν εξημερώσαμε τις αγελάδες και τα πρόβατα εξημερώσαμε μαζί τους και την πανώλη των βοοειδών (Rinderpest) που μετατράπηκε στην ανθρώπινη ιλαρά. Μα και την ευλογιά, στην αντιμετώπιση της οποίας εστίασε στα τέλη της δεκαετίας του 1760 ο Edward Jenner, χειρουργός που ανακάλυψε το πρώτο ασφαλές για παιδιά και ενήλικες εμβόλιο.

Τρεις αιώνες μετά, η ανθρωπότητα θεώρησε πως είχε ξεμπερδέψει με τις μεταδοτικές ασθένειες. Αυτό, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, οπότε και άρχισε να ανεβαίνει ο αριθμός των ανθρώπων, ιδίως στις ΗΠΑ, που πέθαιναν από μεταδοτικές ασθένειες.

Στην αυγή του 21ου αιώνα, οι επιστήμονες προειδοποιούσαν ότι διανύουμε την εποχή των Αναδυόμενων Επιδημιών, εστιάζοντας στο γεγονός ότι σχεδόν όλες εξ αυτών (θα) προέρχονταν απ’ τα ζώα.

Όμως, για σταθείτε. Εξημερώσαμε τα ζώα πριν δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Τι άλλαξε, ξαφνικά στις τελευταίες στροφές της ιστορίας μας;

Εκείνο που άλλαξε, ισχυρίζεται o κ. Greger, γιατρός και γνωστός για την αντίθεσή του σε τροφές ζωικής προέλευσης, είναι ο τρόπος που ζουν τα ζώα. Αν κάνουμε ένα άλμα στον χρόνο, συνέχιζε στο ίδιο τέμπο, θα δούμε ότι, με τις παραδοσιακές χώρες-πρωτοπόρους στην εκτροφή βοοειδών να έχουν εμπλακεί στον Β’ Π.Π., η Αργεντινή ήταν η πρώτη που αύξησε το μερίδιό της στην εν λόγω βιομηχανία, εις βάρος, φυσικά, των τροπικών δασών της. Η «χαμπουργκεροποίηση» του δάσους επέτρεψε στον ιό June να «επισκεφθεί» εν τέλει ένα μεγάλο κομμάτι των κατοίκων της ηπείρου που εμφάνισε ιογενείς πυρετούς. Ομοίως, στις ΗΠΑ του ιδιωτικοποιημένου κεϋνσιανισμού του ζεύγους Κλίντον, η μετατροπή των δασών σε οικόπεδα-φιλέτα για τους ενοικιαστές των χρημάτων που τότε αφειδώλευτα έδιναν τα παλικάρια της Wall Street, είχε ως αποτέλεσμα αφενός να αναπτυχθούν τα προάστια, αφετέρου να εμφανιστεί η νόσος Lyme, η οποία προσέβαλε 100 χιλ. Αμερικανούς και μαντέψτε, μεταδιδόταν από τα λευκά ποντίκια τα οποία, μαντέψτε και πάλι, έπρεπε να ζουν στο φυσικό τους περιβάλλον και ξαφνικά βρέθηκαν να ζουν εντός οργανωμένων πόλεων.

Ωστόσο, το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου παραμένει: Κυνηγούσαμε ζώα, άγρια και μη, εδώ και πολλούς αιώνες, τι ήταν αυτό που οδήγησε στην επιδημική έξαρση, μάλιστα με πηγή τους τετράποδους συνενοίκους τον πλανήτη;

Η απάντηση ενδεχομένως βρίσκεται στις φάρμες αιχμαλωσίας άγριων ζώων. Στις φάρμες των αμέτρητων ζώων μέσα σε κλουβιά που καταλήγουν στις μητροπόλεις του (λαθρ)εμπορίου, στην Ασία και αλλού, και είναι εν πολλοίς υπεύθυνες για την εμφάνιση του Sars και του νέου κορονοϊού.

Παρόλα αυτά, σύμφωνα με παλαιότερη Έκθεση του ΠΟΥ, της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας των ΗΕ και του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων, η κύρια αιτία για την παρουσία νέων, επικίνδυνων για τη παγκόσμια Υγεία ιών είναι η αυξανόμενη ζήτηση για κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης. Γεγονός που ανοίγει την πόρτα στα εκτροφεία πουλερικών, χοίρων και βοοειδών που στοιβαγμένα κατά χιλιάδες σε ανήλιαγες εντατικές αποθήκες περιορισμού προορίζονται για μαζική κατανάλωση ως φτηνό προϊόν που απευθύνεται στους λιγότερο προνομιούχους των σύγχρονων κοινωνιών.

Αυτά τα εντατικά συστήματα, υποστήριζε ο Greger, στα οποία χορτοφάγα ζώα, όπως οι αγελάδες, μετατρέπονται σε σαρκοφάγα, αφού υποχρεωτικά καταναλώνουν την κοπριά και το αίμα από τα σφαγεία, ενώ άλλα ποτίζονται με αντιβιοτικά, είναι η πιο έντονη αλλαγή στη σχέση ανθρώπων- ζώων εδώ και δέκα χιλιάδες χρόνια και δεν αποτελεί έκπληξη το ότι προσφέρουν γόνιμο έδαφος για νέες ασθένειες.

Ένα… προϊόν, λοιπόν, μεγαλωμένο σε ένα αγχωτικό και ανθυγιεινό περιβάλλον που, μαντέψτε, για τελευταία φορά, καταλήγει στο πιάτο μας.

Επομένως, μήπως τελικά, οι σύγχρονες μονάδες εκτροφής ζώων αποτελούν εξίσου εκκολαπτήρια ανάδυσης στελεχών των ιών που προκαλούν μεγάλες ασθένειες, όπως και οι υπαίθριες αγορές άγριων ζώων στις ασιατικές χώρες;

Απάντηση: Δεν ξέρουμε. Υπάρχουν άλλοι, αρμοδιότεροι ημών να απαντήσουν.

Άλλωστε, η στήλη είναι πιστή στην αρχή που θέλει τον δημοσιογράφο να μιλά μόνο για όσα γνωρίζει. Ούτε, φυσικά, θα αναγορευτούμε σε «μπάτσο» που θα κουνά την πένα -αντί για το κλομπ της επιβολής- των νέων αλλαγών στις διατροφικές μας συνήθειες. Εκείνο, όμως, που δεν μπορούμε παρά να θέσουμε στο στόχαστρό μας είναι το υπάρχον σύστημα παραγωγής. Ένα σύστημα που αναπαράγει τη δολοφονική του πλεονεξία μέσα από τα κλουβιά του καταναγκασμού. Κλουβιά που φυλακίζουν τόσο τους εργάτες όσο και τα ζώα. Με θανατηφόρες και στις δύο περιπτώσεις συνέπειες.

Πηγή: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΛΑΛΗΣ – imerodromos.gr